ประวัติศาสตร์ก่อนสมัยราชวงศ์ฉิน 先秦历史

ประวัติศาสตร์ก่อนสมัยราชวงศ์ฉิน 先秦历史

ประวัติศาสตร์ก่อนสมัยราชวงศ์ฉิน （先秦历史 pre-qin period of china）หมายถึง ช่วงระยะประวัติศาสตร์จีนก่อนที่จิ๋นซีฮ่องเต้ (秦始皇) จะรวมประเทศจีนเป็นหนึ่งเดียว ซึ่งเป็นช่วงระยะเวลาที่นานมาก

◆ยุคสมัยก่อนประวัติศาสตร์ 史前时期

☛ยุคหินเก่า 旧石器时代

มนุษย์โบราณ 元谋猿人、蓝田猿人、北京猿人、山顶洞人

☛ยุคหินใหม่ 新石器时代

เริ่มตั้งหลักแหล่งเป็นชุมชน รู้จักเพาะปลูกข้าวฟ่าง เลี้ยงสัตว์ ทอผ้า

◆ยุคตำนานมุขปาฐะ เทพนิยายโบราณ 传说时代/上古神话

☛ผานกู่เบิกฟ้า 盘古开天辟地

☛หนี่ว์สร้างมนุษย์ 女娲造人

☛ตำนานน้ำท่วม อุทกภัย 鲧禹治水

☛เรื่องอื่นๆ (后羿射日、夸父逐日、精卫填海、黄帝擒蚩尤)

◆บรรพชนชาวหัวเซี่ย 华夏之祖

ชาวจีนมักเรียกตนเองว่าเป็น “ลูกหลานพระเจ้าเหยียนและพระเจ้าหวง” (炎黄子孙) เนื่องจากมีตำนานเล่าว่า ในยุคนั้นลุ่มแม่น้ำฮวงโหมีชนเผ่าอยู่ด้วยกันหลายร้อยเผ่าแต่มีหัวหน้าเผ่าที่มีชื่อเสียงมากคือพระเจ้าเหยียน(炎帝)และพระเจ้าหวง(黄帝) และทางตะวันออกมีชนเผ่าจิ่วหลีที่มีผู้นำชื่อ “ชือโหยว” (蚩尤) ซึ่งได้บุกโจมตีเผ่าพระเจ้าเหยียน จนพระเจ้าเหยียนจำต้องขอร้องให้พระเจ้าหวงช่วยจึงสามารถเอาชนะชือโหยวได้ในที่สุด และต่อมาสองเผ่าได้อาศัยร่วมกัน หลอมวัฒนธรรมวิถีชีวิตด้วยกันจนกลายเป็นบรรพชนของชาวหัวเซี่ยหรือชาวจีนในปัจจุบัน จึงทำให้ชาวจีนเรียกตนเองว่า “ลูกหลานเหยียนหวง”

◆พระเจ้าเหยา พระเจ้าซุ่นและพระเจ้าอวี่ 尧舜禹

หลังจากยุคพระเจ้าเหยียน พระเจ้าหวงแล้วก็กำเนิดผู้นำที่โดดเด่นอีก 3 คน คือ พระเจ้าเหยา (尧) พระเจ้าซุ่น(舜) พระเจ้าอวี่ (禹) โดยทั้งสามผ่านการคัดเลือกการเป็นผู้นำโดยระบบที่เรียกว่า ซ่านร่าง (禅让制) คือ การคัดเลือกผู้นำจากผู้ที่มีความสามารถและคุณธรรม เช่น ในยุคของพระเจ้าซุ่น มีชายชื่อว่าอวี่ ได้รับบัญชาจากพระเจ้าซุ่นให้แก้ไขปัญหาอุทกภัยครั้งใหญ่จนสำเร็จ จนได้รับการขนานนามว่า ต้าอวี่ (大禹) เมื่อพระเจ้าซุ่นชราภาพลงจึงมอบตำแหน่งผู้นำให้เขาซึ่งก็คือตำนาน พระเจ้าอวี่ขจัดอุทกภัย (大禹治水)

◆ราชวงศ์เซี่ย (夏朝,Xia dynasty) (2100-1600 ปีก่อนคริสต์ศักราช)

ต่อมาพระเจ้าเหยาได้พัฒนาบ้านเมืองรุ่งเรืองขึ้นมาก และได้สถาปนาราชวงศ์เซี่ยขึ้นเป็นราชวงศ์แรกในประวัติศาสตร์จีน (中国历史上第一个王朝) และยุคนี้เองได้เริ่มประเพณีการสืบราชสมบัติตามสายโลหิต (世袭制) คือ การสืบราชสมบัติจากพ่อสู่ลูกหรือพี่สู่น้อง (父死子继，兄终弟及)

ในช่วงราชวงศ์เซี่ยนี้การปกครองจะเป็นระบบทาส มีการลงทัณฑ์ และคุก มีการจดบันทึกแผ่นดินไหว ดาวตก วันที่และปฏิทิน ราชวงศ์เซี่ยมีอายุเกือบ 500 ปีและจบลงในรัชสมัยของพระเจ้าเจี๋ย (桀)กษัตริย์ผู้โหดร้าย

◆ราชวงศ์ซาง （商朝，Shang dynasty ）1600-1046 ปีก่อนคริสต์ศักราช)

ราชวงศ์นี้ก่อตั้งโดยพระเจ้าซางทัง (商汤) และสิ้นสุดในรัชสมัยพระเจ้าโจ้ว(纣王)ผู้เหี้ยมโหด

ในช่วงราชวงศ์นี้ปรากฏการใช้ภาชนะสำริดอย่างแพร่หลาย และปรากฏอักษรกระดองเต่า(甲骨文) ซึ่งถือว่าเป็นอักษรที่มีความเก่าแก่ที่สุดของจีน

◆ราชวงศ์โจว (周朝，Zhou dynasty) (1046-256 ปีก่อนคริสต์ศักราช)

นักประวัติศาสตร์จีนแบ่งราชวงศ์โจวออกเป็น ราชวงศ์โจวตะวันตก(东周) และ ราชวงศ์โจวตะวันออก（西周） ซึ่งมีระยะครองแผ่นดินต่อเนื่องกัน 790 ปี (ยาวนานที่สุดในจีน)

☛ราชวงศ์โจวตะวันตก 西周 (1046-771 ปีก่อนคริสต์ศักราช)

สถาปนาโดยพระเจ้าโจวอู่หวัง (周武王) โดยราชวงศ์นี้จะมีการปกครองระบบ分封制 คือ มีการมอบที่ดินและทรัพย์สินแก่ผู้มีความดีความชอบ ปรากฏมีชนชั้นปกครองและชนชั้นใต้ปกครอง ดังนี้

ชนชั้นปกครอง (统治阶级) ได้แก่ 天子 (องค์โอรสสรรค์) 诸侯(เจ้านครรัฐ)卿大夫(ขุนนางชั้นสูง)士 (ขุนนาง)

ชนชั้นใต้ปกครอง (被统治阶级) ได้แก่ ประชาชนธรรมดา (平民)และทาส(奴隶)

ราชวงศ์โจว ตราระบบสืบสายวงศ์ขึ้นใช้อย่างชัดเจนเป็นครั้งแรก โดยกำหนดว่า ตำแหน่งกษัตริย์หรือเจ้านครรัฐต่าง ๆ ต้องสืบทอดเฉพาะบุตรคนโตของภรรยาเอกเท่านั้น บุตรที่เหลือจะรับการแต่งตั้งในตำแหน่งต่ำลงไป

ราชวงศ์โจวสิ้นสุดลงในรัชสมัยพระเจ้าโจวโยวหวัง (周幽王)

☛ราชวงศ์โจวตะวันออก 东周

ได้มีการย้ายเมืองหลวงจากเมืองเฮ่าจิง มาอยู่ที่ลกเอี๋ยง (ลั่วหยาง ในปัจจุบัน) ซึ่งอยู่ทางตะวันออก ยุคนี้ต่อมานักประวัติศาสตร์จึงได้เรียกว่า ยุคราชวงศ์โจวตะวันออก

• ยุคชุนชิว/ยุควสันตสารท (春秋) (770-256 ปีก่อนคริสต์ศักราช)

– ห้าอธิราช (霸王) คือ เจ้านครรัฐที่มีอำนาจสูงสุด จาก 5 นครรัฐตามระยะเวลา ได้แก่ 齐桓公แห่งแคว้นฉี 宋襄公แห่งแคว้นซ่ง 晋文公แห่งแคว้นจิ้น 秦穆公แห่งแคว้นฉิน และ 楚庄王แห่งแคว้นฉู่

• ยุคเลียดก๊ก/ยุครณรัฐ/ยุคจั้นกั๋ว (战国)

– ต้นยุคชุนชิวแผ่นดินจีนมีประมาณสองร้อยนครรัฐ แต่สงครามแย่งชิงอำนาจหรือแผ่ขยายอิทธิพลต่างผนวกดินแดนต่าง ๆ เข้ากับรัฐผู้ชนะจนกระทั่งเหลือเพียงรัฐใหญ่ เจ็ดรัฐมหาอำนาจในตอนปลายยุคชุนชิวนักประวัติศาสตร์จีนเรียกว่า เจ็ดมหานครรัฐแห่งยุคจั้นกั๋ว ได้แก่ รัฐฉี (齐), รัฐฉู่ (楚), รัฐเยี่ยน (燕), รัฐหาน (韩), รัฐเจ้า (赵), รัฐเว่ย (魏), และรัฐฉิน (秦) และสิ้นสุดลงเมื่อจิ๋นซีฮ่องเต้ แห่งแคว้นฉินรวมแผ่นดินจีนเป็นหนึ่ง

◆ปราชญ์เมธีร้อยสำนัก 百家争鸣

ในช่วงยุคชุนชิว-ยุครณรัฐ เป็นยุคแห่งการสงคราม แต่ละรัฐเป็นอิสระต่อกันทำให้ช่วงเวลานั้นเกิดนักปราชญ์ นักคิดขึ้นมากมายหลายสำนักซึ่งมีอิทธิพลมาจนถึงปัจจุบัน เช่น

1. ลัทธิขงจื๊อ (儒家)

ผู้ก่อตั้ง ： ขงจื่อ 孔子

แนวคิด : เมตตาธรรม (仁)

เบญจคัมภีร์ 五经 ：

1) ชุนชิว (春秋）2) ซือจิง (诗经）3) ซูจิง（书经）4) อี้จิง (易经）5) หลี่จี้（礼记）

หนังสือทั้งสี่ของสำนัก 四书 : ต้าเสวีย/มหาศาสตร์《大学》 จงยง/ทางสายกลาง《中庸》หลุนอวี่《论语》 เมิ่งจื่อ《孟子》

นักคิด/นักปราชญ์ในสำนัก : เม่งจื๊อหรือเมิ่งจื่อ (孟子) สวินจื่อ (荀子)

2. ลัทธิเต๋า (道家)

ผู้ก่อตั้ง ： เล่าจื๊อ 老子

คัมภีร์ ：เต้าเต๋อจิง(道德经)

แนวคิด ：无为而治อยู่ตามธรรมชาติ ให้ปกครองโดยมิต้องตรากฏหมายไปปกครองประชาชน

3. ลัทธิม่อจื๊อ (墨家)

ผู้ก่อตั้ง ：ม่อจื๊อ 墨子

คัมภีร์ ：ม่อจื่อ (墨子)

แนวคิด ：兼爱 คือ สนับสนุนให้มนุษย์มีความรักซึ่งกันและกัน (ความรักโดยไม่จำกัดเชื้อชาติ วรรณะ ชนชั้น หรือความยากดีมีจน) และ 非攻 ไร้การทำสงคราม

3. ลัทธินิตินิยม/ฝ่าเจีย (法家)

นักคิด ：หันเฟยจื๊อ (韩非子)

หลี่ปู้เหวย (吕不韦)

แนวคิด ：ธรรมชาติของ มนุษย์ทุกคนล้วนเป็นคนเลว จึงต้องมีกฎหมายที่เข้มงวดเข้ามาคอยควบคุมความพฤติกรรมของคนในสังคม (แนวคิดนี้นำมาใช้ในสมัย ราชวงศ์ฉิน)

เขียน/เรียบเรียงโดย นายณรงค์ชัย จันทร์ปัญญา (7 ก.ค. 2564)

ขอขอบคุณข้อมูลจาก

https://baike.baidu.com/item/%E5%85%88%E7%A7%A6

https://www.suixinxuehanyu.com/jrhn

• Facebook
• Twitter
• Line